ضلالت و ابلیس (قرآن)یکی از عوامل ضلالت که در آیات قرآن به آن اشاره شد، ابلیس است. ۱ - عامل ضلالت انسانابلیس، از عوامل گمراهى انسانها: ۱. «وَ لَقَدْ خَلَقْناكُمْ ثُمَّ صَوَّرْناكُمْ ثُمَّ قُلْنا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ لَمْ يَكُنْ مِنَ السَّاجِدِينَ • قالَ ما مَنَعَكَ أَلَّا تَسْجُدَ إِذْ أَمَرْتُكَ قالَ أَنَا خَيْرٌ مِنْهُ ... • قالَ فَبِما أَغْوَيْتَنِي لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِراطَكَ الْمُسْتَقِيمَ • ثُمَّ لَآتِيَنَّهُمْ مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ وَ مِنْ خَلْفِهِمْ وَ عَنْ أَيْمانِهِمْ وَ عَنْ شَمائِلِهِمْ وَ لا تَجِدُ أَكْثَرَهُمْ شاكِرِينَ؛ ما شما را آفريديم؛ سپس صورتبندى كرديم؛ بعد به فرشتگان گفتيم: براى آدم سجده و خضوع كنيد. آنها همه سجده كردند؛ جز ابليس كه از سجدهكنندگان نبود. (خداوند) به او فرمود: در آن هنگام كه به تو فرمان دادم، چه چيز تو را مانع شد كه سجده كنى؟! گفت: من از او بهترم؛ مرا از آتش آفريدهاى و او را از گِل! به دروغ گفت: به سبب آنكه مرا گمراه ساختى، من بر سر راه مستقیم تو، در كمين آنها مىنشينيم. سپس از پيش رو و از پشت سر، و از طرف راست و از طرف چپ آنها، به سراغشان مى روم؛ وبيشتر آنها را شكرگزار نخواهى يافت.» ۲. «يا بَنِي آدَمَ لا يَفْتِنَنَّكُمُ الشَّيْطانُ كَما أَخْرَجَ أَبَوَيْكُمْ مِنَ الْجَنَّةِ ... إِنَّهُ يَراكُمْ هُوَ وَ قَبِيلُهُ مِنْ حَيْثُ لا تَرَوْنَهُمْ إِنَّا جَعَلْنَا الشَّياطِينَ أَوْلِياءَ لِلَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ؛اى فرزندان آدم! شيطان شما را نفريبد، آن گونه كه پدر و مادر شما را از بهشت بيرون كرد، ... چه اينكه او و طايفهاش شما را مىبينند از جايى كه شما آنها را نمىبينيد؛ امّا بدانيد ما شياطين را اولياى كسانى قرار داديم كه ايمان نمىآورند.» ۳. «قالَ يا إِبْلِيسُ ما لَكَ أَلَّا تَكُونَ مَعَ السَّاجِدِينَ • قالَ رَبِّ بِما أَغْوَيْتَنِي لَأُزَيِّنَنَّ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ وَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ؛ پس همه فرشتگان، بىاستثنا، سجده كردند؛ گفت: پروردگارا! به سبب آنكه مرا گمراه ساختى، من نعمتهاى مادّى را در زمين در نظر آنها جلوه مىدهم، و به يقين همگى را گمراه خواهم ساخت» ۴. «وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ ..... • لَئِنْ أَخَّرْتَنِ إِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ لَأَحْتَنِكَنَّ ذُرِّيَّتَهُ إِلَّا قَلِيلًا • قالَ اذْهَبْ فَمَنْ تَبِعَكَ مِنْهُمْ فَإِنَّ جَهَنَّمَ جَزاؤُكُمْ جَزاءً مَوْفُوراً • وَ اسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ مِنْهُمْ بِصَوْتِكَ وَ أَجْلِبْ عَلَيْهِمْ بِخَيْلِكَ وَ رَجِلِكَ وَ شارِكْهُمْ فِي الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ وَ عِدْهُمْ وَ ما يَعِدُهُمُ الشَّيْطانُ إِلَّا غُرُوراً • إِنَّ عِبادِي لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطانٌ وَ كَفى بِرَبِّكَ وَكِيلًا؛به ياد آور زمانى را كه به فرشتگان گفتيم: براى آدم سجده كنيد. همگى سجده كردند، جز ابليس ... سپس گفت: آيا خبر مىدهى، اين كسى را كه بر من برترى دادهاى به چه دليل بوده است؟ اگر مرا تا روز قیامت زنده بگذارى، همه فرزندانش را، جز اندكى از ايشان، گمراه و ريشه كن خواهم ساخت. فرمود: برو! هر كس از آنان از تو تبعيّت كند، جهنم كيفرى كامل براى شماست! هر كدام از آنها را مىتوانى با صدايت تحريك كن! و لشكر سواره و پيادهات را بر آنها گسيل دار؛ و در ثروت و فرزندانشان شركت جوى؛ و آنان را با وعدهها سرگرم ساز!- ولى شيطان، جز فريب و دروغ، وعدهاى به آنها نمىدهد-. امّا (بدان) تو هرگز سلطهاى بر بندگان من، نخواهى يافت (وآنها به دام تو گرفتار نمىشوند)! همين بس كه پروردگارت حافظ آنهاست.» ۵. «إِلَّا إِبْلِيسَ اسْتَكْبَرَ وَ كانَ مِنَ الْكافِرِينَ • قالَ فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ؛ جز ابليس كه تکبّر ورزيد و از کافران بود. گفت: به عزّتت سوگند، همه آنان را گمراه خواهم كرد.» ۲ - عناوین مرتبطعوامل ضلالت (قرآن)، ضلالت و شیطان (قرآن). ۳ - پانویس
۴ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۹، ص۱۰۷، برگرفته از مقاله «عوامل ضلالت (ابلیس)». |